Instrukcja Bezpiecznego Wykonania Robót (IBWR)

Instrukcja Bezpiecznego Wykonania Robót to jeden z dokumentów, który dotyczy rozwiązań mających na celu zapewnienie bezpieczeństwa na budowie. Obowiązek opracowania tej instrukcji wynika z rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych (Dz.U. nr 23, poz. 401). Instrukcję tą należy przygotowywać według ściśle określonych zasad i w określonych przypadkach. Przyjrzyjmy się jej bliżej.

Kiedy przygotowuje się IBWR?

Instrukcję Bezpiecznego Wykonania Robót przygotowuje się przed przystąpieniem do robót. Wykonawca lub podwykonawca robót jest zobowiązany do przygotowania takiego planu pracy, który zapewni bezpieczeństwo wszystkim pracownikom oraz osobom, które przebywają w pobliżu placu budowy. IBWR przygotowuje się dla prac budowlanych szczególnie niebezpiecznych oraz obarczonych dużym i średnim ryzykiem. Warto jednak pamiętać, że na placach budowy zwykle większość podejmowanych działań jest szczególnie niebezpieczna i wymaga odpowiedniego zabezpieczenia.

IBWR a BIOZ

Osoby z branży z pewnością wiedzą, że IBWR to nie jedyny dokument, który powinien zostać opracowany, by zapewnić bezpieczeństwo na placu budowy. Nim wprowadzono obowiązek przygotowania instrukcji, konieczne było opracowanie BiOZ, czyli Planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia. Obowiązek jego przygotowania nakładała ustawa Prawo budowlane z 7 lipca 1994 r. (Dz. U. 1994 Nr 89 poz. 414). Co ważne — BiOZ nadal jest dokumentem, który należy przygotować. To właśnie na jego podstawie opracowuje się bardziej szczegółową wersję, czyli IBWR. Jaka jest więc pomiędzy nimi różnica? Różnicą jest zakres opracowania. BIOZ jest dokumentem bardziej ogólnym niż instrukcja.

Po co IBWR?

Instrukcję przygotowuje się po to, by zmniejszyć ryzyko zagrożeń wymienionych w art. 21a ust. 2 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane. Przepisy mówią o uwzględnieniu specyfiki robót, które:

• z racji miejsca pracy, jej charakteru lub organizacji mogą stworzyć szczególnie wysokie ryzyko przysypania ziemią, lub upadku z wysokości i tym samym zagrożenia zdrowia lub życia ludzi;
• są prowadzone w studniach, pod ziemią, w tunelach;
• stwarzają zagrożenie promieniowaniem jonizującym lub działania substancji chemicznych albo czynników biologicznych, które mogą być zagrożeniem dla zdrowia i życia ludzi;
• są prowadzone w pobliżu linii wysokiego napięcia lub czynnych linii komunikacyjnych;
• stwarzają ryzyko utonięcia pracowników;
• są wykonywane przez kierujących pojazdami zasilanymi z linii napowietrznych;
• są wykonywane w kesonach, w których atmosfera jest wytwarzana ze sprężonego powietrza;
• wymagają użycia materiałów wybuchowych;
• są prowadzone przy montażu i demontażu ciężkich elementów prefabrykowanych.

Dobrze przygotowana instrukcja, która została wcześniej przedstawiona pracownikom, może być tym, co zapewni im bezpieczeństwo podczas prac szczególnie groźnych dla zdrowia — ich i wszystkich osób znajdujących się w pobliżu placu budowy.

IBWR — co znajduje się w instrukcji?

Uzupełnienie instrukcji bezpiecznego wykonywania robót nie jest bardzo skomplikowane, ale z pewnością wymaga czasu. By ułatwić sobie zadanie warto mieć pod ręką plan BIOZ. Co musi znaleźć się w instrukcji bezpiecznego wykonania robót?

– numer IBWR wg. rejestru z planu BiOZ;

– dane inwestycji w tym:

• rodzaj robót;
• nazwa i adres inwestycji;
• wykonawca generalny;

– dane wykonawcy:

• osoby opracowującej instrukcję;
• specjalisty BHP, z którym została uzgodniona;
• osoby, która zatwierdziła/zaakceptowała instrukcję;
• osoby nadzorującej;

– dane generalnego wykonawcy:

• dane kierownika budowy, z którym instrukcja została uzgodniona;

– planowany termin wykonywania robót — w tym dokładny zakres godzin, w których będą wykonywane prace z uwzględnieniem przerw. W tym punkcie należy też zaznaczyć, czy praca będzie jedno, czy dwuzmianowa. W obu przypadkach należy podać dokładne godziny pracy poszczególnych zmian;

– miejsce wykonywania robót

• dokładna lokalizacja placu budowy — tutaj powinien być szkic budowy wraz z zaznaczonym miejscem robót;
• dostęp i sposób dotarcia do pracy;
• front robót w powiązaniu z innymi pracami i przestrzenią publiczną — opisać sposoby zabezpieczenia frontu robót tak, by nie stanowiły one zagrożenia dla osób postronnych. W tym miejscu warto też uwzględnić ewentualne kolizje z innymi robotami;

– warunki pogodowe, w jakich trzeba będzie wstrzymać prace — dla każdych wymienionych zjawisk pogodowych konieczne jest określenie jak wpływają na roboty oraz wartości graniczne, przy których wykonywanie czynności powinno zostać wstrzymane. Te zjawiska to:

• temperatura;
• wiatr;
• opady;
• widoczność;
• burze;
• inne niekorzystne zjawiska pogodowe;

– zakres robót:

• kolejność i sposób wykonania robót (należy wymienić kolejne etapy, zaczynając od dostarczenia materiałów i sprzętu na budowę. Koniecznie trzeba też uwzględnić planowane narzędzia oraz środki ochrony zbiorowej i indywidualnej);
• substancje i preparaty niebezpieczne — należy wymienić nazwy środków, które będą używane oraz załączyć karty charakterystyki substancji niebezpiecznych;
• podstawowe środki ochrony indywidualnej — w tym punkcie powinno się sprawdzić obecność wszystkich niezbędnych środków ochrony (np. hełmów ochronnych z pasem podbródkowym, okularów ochronnych, przyłbic) oraz ich zgodność z obowiązującą normą;
• ocena ryzyka przy wykonywaniu zadań — w tym punkcie instrukcji powinno się ocenić ryzyko związane z wykonywaną pracą już po zastosowaniu sposobów na jego zmniejszenie. Należy kolejno wypisać zagrożenia na poszczególnych etapach robót oraz określić sposoby zmniejszenia ryzyka. Tutaj należy też zaznaczyć, kto będzie odpowiedzialny za wdrożenie sposobów zmniejszenia ryzyka;

– ewakuacja i systemy awaryjne:

• miejsce zbiórki podczas ewakuacji — z wymienieniem osoby, która będzie odpowiedzialna za przeprowadzenie ewakuacji oraz z numerem telefonu do niej. W przypadku równoczesnej pracy kilku brygad osoba odpowiedzialna za ewakuację powinna zostać wyznaczona w każdej z nich. W tym punkcie powinna znaleźć się też mapka poglądowa, na której zostaną oznaczone punkty zbiórki;
• droga i sposób ewakuacji;
• sposób postępowania w sytuacjach awaryjnych — czyli co robić w sytuacjach zagrożenia zdrowia lub życia;

– prace szczególnie niebezpieczne — tutaj powinno się wypisać, jakie szczególnie niebezpieczne zadania trzeba będzie wykonać i kto pełni nad nimi nadzór. Ważne jest, że osoba pełniąca nadzór musi być przeszkolona z kierowania pracownikami oraz musi pełnić nieprzerwany nadzór nad pracą szczególnie niebezpieczną;

– wykaz sprzętu i narzędzi niezbędnych do wykonania robót — jeśli ich obsługa wymaga uprawnień lub dopuszczenia przez Urząd Dozoru Technicznego (UDT), to w tym miejscu należy to zaznaczyć;

– lista pracowników, którzy zostali zapoznani z instrukcją bezpiecznego wykonania robót. W tym miejscu oprócz danych pracowników powinno się wpisać, jakie zadania będą wykonywać oraz czy mają wymagane do tej pracy kwalifikacje. Pracownicy własnoręcznym podpisem potwierdzają zapoznanie się z instrukcją.